ایه های انتظار

زمان و علامت ظهور

برای ظهور امام زمان(عج) وقت خاصی تعیین نشده و همواره در سخنان پیامبراکرم(ص) و ائمه اطهار علیهم السلام از گمانه زنی در این زمینه نهی شده است؛ چرا که مشیت الهی آن است که زمان دقیق این واقعه مبارک، برای مصلحتی که در آن هست؛ از همگان مخفی باشد. البته برای ظهور علامت های بسیاری در روایات ذکر شده است ولی هیچ کدام از آنها وقت خاص ظهور را مشخص نمی سازد. در توقیعی که از سوی امام زمان(عج) خطاب به علی بن محمد سمری، آخرین نایب خاص دوره غیبت صغری، صادر شده آمده است: دوره ی غیبت کبری آغاز شد و ظهور واقع نخواهد شد مگر وقتی که خداوند متعال اجازه دهد و این کار هم بعد از زمانی بسیار طولانی ـ آن وقت که قلب ها قساوت پیدا کرد و زمین از ستم پر شد ـ به وقوع خواهد پیوست.

راه نجات
بی شک در طول زمان، برخی شبهات فکری و اعتقادی رخ می نماید که بر اثر نبود دقت و تأمل لازم عده ای را به بیراهه می کشاند در چنین هنگامی وجود معیاری که انسان را از انحراف باز دارد بسیار ضروری است. زمانی در بین گروهی از اندیشمندان شیعه در بحث های کلامی اختلاف پدید آمد. از ناحیه امام عصر(عج) توقیعی صادر شد که در بخشی از آن چنین توصیه شده بود: از راه راست منحرف نشوید و مقصد و جهت گیری خودتان را از طریق دوستی ما اهل بیت به سوی سنت و سیره روشن قرار دهید. تقوای الهی پیشه کنید و از رهنمودهای ما پیروی کنید.

مطرود ائمه اطهار علیهم السلام
در بسیار از دعاها و زیارات از ائمه اطهار علیهم السلام به عنوان صراط و میزان یاد می شود. از این رو رضایت ائمه اطهار حکایت از رضایت خداوند دارد. همچنان که اگر عملکرد کسی مورد تأیید آن بزرگواران نباشد بی شک مورد پسند خدا و رسول نیز نخواهد بود. در یکی از سخنان حضرت بقیة الله(عج) در این باره آمده است: هر که ما از او بیزاری بجوییم خدا و فرشتگان او و همه پیامبران الهی و اولیایش نیز از او بیزاری می جویید.

شکوه از مردم
امام زمان(عج) در شکوه از مردمی که بر اثر سستی و بی توجهی به دین از مسیر هدایت منحرف و دچار فتنه ها می شوند چنین می فرمایند: چگونه این مردم در فتنه افتاده، در وادی سرگردانی گام بر می دارند و گاهی به چپ و گاهی به راست می روند؟ از دین خود دست بر می دارند یا دچار تردید می شوند یا گاهی حتی با حقّ به دشمنی می پردازند. اینان یا آنچه در روایات و اخبار صحیح آمده درک نکرده اند، یا اگر درک کرده اند خود را به فراموشی می زنند…

سفارش به استغفار
گناهان همچون سم سلامت روح انسان را به خطر می اندازند. هرگاه انسان در نتیجه فریب نفس اماره یا وسوسه های شیطان و غفلت هایی که بر اثر مشغول شدن به دنیا و زینت های آن پیش می آید دچار گناه شود، لازم است هرچه زودتر از طریق توبه و استغفار نسبت به تدارک گذشته و برطرف ساختن آثار سوء گناه اقدام کند؛ به امید آن که مشمول رحمت و غفران الهی قرار گیرد. امام عصر(عج) در پاسخ به حسن بن فضل یمانی که مرتکب خطایی شده بود و با ارسال نامه ای از آن حضرت عذرخواهی کرده بود، نوشتند: هرگاه از گناه و اشتباهی که مرتکب شده ای به درگاه خداوند متعال استغفار کنی، خداوند آن را می بخشد.

آثار بخل و یاری نکردن نیازمندان
حضرت مهدی(عج) درباره کسانی که به رغم برخورداری از نعمت های الهی، از رسیدگی به وضع محرومان خودداری می کنند فرموده است: هرکس که خداوند به او نعمت هایی عنایت کرده و از رسیدگی به وضع آن دسته از افراد که درباره آنها سفارش شده بخل ورزد، در دنیا و آخرت در زمره زیانکاران قرار خواهد گرفت.

راه عاقبت به خیری

از آرزوهای مهم تک تک افراد آن است که در زندگی به گونه ای رفتار کنند که عاقبت نیکی داشته باشند. در این زمینه رهنمودهای بسیاری از اولیای الهی نقل شده است که بی شک رعایت آنها انسان را به سعادت واقعی و عاقبت بخیری موفق می سازد. حضرت مهدی(عج) در این باره می فرمایند: شیعیان ما وقتی به فرجام نیک دست می یابند که از گناهانی که خداوند نهی کرده به طور کامل دوری کنند و هیچ یک از آنها را مرتکب نشوند.

اوّلین سخن امام زمان علیه السلام در زمان ظهور
مرحوم شیخ صدوق نقل می کنند وقتی که امام زمان(عج) ظهور کنند در حالی که به دیوار کعبه تکیه کرده اند ابتدا این آیه را قرائت خواهند کرد:بَقیة اللّه خیر لَکُمْ اِنْ کُنْتم مؤمنین؛ بقیة اللّه برای شما بهتر است اگر اهل ایمان باشید.

آن گاه خواهند فرمود منم بقیّة الله و حجت خدا و خلیفه و جانشین او برای شما. نقل شده است از آن زمان به بعد هرکس که خدمت حضرت مهدی(عج) می رسد به آن حضرت با عبارت: السّلام علیک یا بقیّة الله؛ سلام بر تو ای بقیّة اللّه؛ سلام خواهد داد.

پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار علیهم السلام این مفسّران حقیقی قرآن، آیات فراوانی را به امام زمان(عج)، تفسیر و تأویل یا بر آن تطبیق داده اند که به برخی از آنها اشاره می شود:

و ما اراده کردیم برآنان که در زمین مستضعف واقع شدند، منّت بگذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم.

از علی بن ابی طالب علیه السلام در تأویل این آیه رسیده است که: مراد از مستضعفان، خاندان پیامبر(ص) است که خداوند، سرانجام مهدی این خانواده را بر می انگیزد و آنان را بدو به عزت و شکوه می رساند و دشمنانشان را خوار و بی مقدار می کند.

خداوند به کسانی از شما که ایمان آورند و کارهای شایسته انجام دهند، وعده داده است که آنان را در روی زمین به حاکمیّت برساند.

امام سجّاد علیه السلام در توضیح این آیه فرمودند: به خدا سوگند، این مؤمنان شایسته کردار، شیعیان ما اهل بیت اند. خداوند این نوید و وعده مبارک را به دست بزرگ مردی از خاندان ما تحقق خواهد بخشید، که او، مهدیِ این امّت است.

به راستی، ما پس از نوشتن در ذکر (همه کتاب های آسمانی یا تورات) در زبور داود نیز نوشتیم که بندگان نیکوکار من، ملک زمین را به ارث خواهند برد.

امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه می فرمایند: مراد از آنها، اصحاب حضرت مهدی(عج) در آخرالزمان است.

او خدایی است که رسولش را با دین حقّ فرستاد، تا او را بر همه ی آیین ها پیروز کند. هرچند که مشرکان، این کار را نپسندند.

ابوبصیر از امام صادق علیه السلام درباره این آیه پرسید. آن حضرت در پاسخ فرمودند: به خدا سوگند، تأویل این آیه هنوز واقع نشده است. ابوبصیر می پرسد: فدایت گردم، تأویل این آیه چه هنگامی تحقق خواهد یافت؟ امام صادق علیه السلام می فرمایند: آنگاه که قائم آل محمد(عج) به اراده الهی قیام کنند. هنگامی که آن حضرت قیام کردند، از شرک و شرک گرایی، اثری نخواهد ماند و دین حق بر همه آیین ها چیره خواهد شد.

بدانید خداوند زمین را پس از مردنش، زنده خواهد ساخت.

امام باقر علیه السلام در توضیح این آیه می فرمایند: خداوند متعال، زمین را پس از آنکه اهل آن کفر بورزند، به دست حضرت قائم(عج) زنده خواهد کرد. حضرت باقر علیه السلام در روایت دیگری، در این باره می فرمایند: منظور از مردن زمین، کفر ورزیدن اهل آن است. خداوند، آن را به یاری حضرت قائم(عج) زنده خواهد کرد؛ یعنی عدالت را در آن استقرار خواهد بخشید.

…و کسی که مظلومانه به قتل برسد، ما به ولّی او، تسلط بر قاتل را داده ایم (یا دیه بگیرد یا قصاص کند یا درگذرد). پس آن که در مقام قتل و خونریزی، اسراف نکند، از جانب ما، منصور و مؤید خواهد بود.

امام باقر علیه السلام در تبیین مضمون این آیه می فرمایند: مراد از قُتِل مظلوما حسین بن علی علیه السلام است که مظلومانه کشته شد و اولیای خون آن حضرت، ماییم. هنگامی که قائم ما قیام کند، خون امام حسین علیه السلام را خواهد خواست… و انه کان منصورا؛ یعنی جهان به پایان نخواهد رسید، تا انتقام این خون به دست مردی از خاندان رسول صلی الله علیه و آله گرفته شود. مردی که جهان را از قسط و عدل پر خواهد کرد، همان گونه که پیش از آن، از ستم لبریز می شود.

بقیة الله (ذخیره الهی) برای شما مردم ـ اگر مؤمن باشید ـ از هر چیزی و هر کسی، بهتر است.

مرحوم طبرسی در کتاب احتجاج از علی بن ابی طالب علیه السلام روایت می کند که: بقیة الله یعنی مهدی(عج)، که پس از سپری شدن دوره ای طولانی، خواهد آمد و زمین را از عدل پرخواهد ساخت، همان گونه که از ستم پر می شود.

امام باقر علیه السلام می فرمایند: هنگامی که حضرت مهدی(عج) قیام کنند، به دیوار کعبه تکیه می کنند. آنگاه، نخستین سخنی که بر زبان جاری می سازند، عبارت است از آیه بقیة اللّه خیرلکم ان کنتم مؤمنین. از آن پس، هر مسلمانی که به آن حضرت سلام می دهد، از این عبارت استفاده خواهد کرد: السلام علیک یا بقیة اللّه فی ارضه.

آن کیست که دعای بیچاره مضطر را به اجابت می رساند و رنج و اندوه را برطرف می سازد و شما را جانشینان بر روی زمین قرار می دهد.

از امام صادق علیه السلام روایت شده است: این آیه درباره قائم آل محمد صلی الله علیه و آله نازل شد. به خدا سوگند، اوست که هنگام قیام، در مقام ابراهیم، دو رکعت نماز می خواند و دست به دعا برمی دارد. آنگاه، خداوند، دعای او را اجابت می کند و ناراحتی اش را می زداید و او را خلیفه خود در زمین قرار می دهد.

کسانی که اگر آنها را در زمین ساکن کردیم، نماز را بر پا می دارند و زکات می دهند و امر به معروف و نهی از منکر می کنند.

امام باقر علیه السلام می فرمایند: این آیه متعلق به خاندان محمد صلی الله علیه و آله است؛ یعنی دوازدهمین امام، حضرت مهدی موعود(عج) و یاران ایشان که خداوند، آنها را در شرق و غرب جهان، جای می دهد و دین اسلام را چیره می کند و هر بدعت باطلی را به یاری او و یارانش محو می کند.

الم. این کتاب که هیچ تردیدی در آن نیست، مایه هدایت پرهیزکاران است؛ آنانی که به غیب ایمان آورده اند، نماز را برپا می دارند و از آنچه به آنها روزی کرده ایم، انفاق می کنند.

یحیی بن ابی القاسم می گوید: از امام صادق علیه السلام درباره این آیات پرسیدم. آن حضرت در پاسخ فرمودند: مراد از متقیان، شیعیان علی بن ابی طالب علیه السلام اند و غیب، هم همان حجّت غائب است. و در جای دیگر، امام صادق علیه السلام در این باره می فرمایند: یؤمنون بالغیب؛ یعنی ایمان بیاورند به قیام قائم(عج).

پس به کارهای نیک سبقت گیرید. هرجا که باشید، خداوند همه شما را گرد خواهد آورد.

ابوخالد می گوید: امام باقر در تفسیر این آیه فرمودند: در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید؛ یعنی به ولایت چنگ بزنید. مراد از این فرمایش خداوند که هرجا باشید، همه شما را گرد خواهد آورد، اصحاب حضرت قائم(عج)اند که شمارشان سیصد و اندی نفر است. به خدا سوگند، امّت معدود که در آیات قرآن ذکر شده است، ایشانند… آنها همانند ابرهای پاییزی در یک ساعت (از سرتاسر عالم) جمع خواهند شد.

سوگند به عصر که انسان در زیانکاری است. مگر آنان که ایمان آورده اند و کارهای نیک انجام می دهند و یکدیگر را به حق و پایداری سفارش می کنند.

مفضل بن عمر از تفسیر این سوره پرسید. امام صادق علیه السلام این گونه پاسخ دادند: سوگند به عصر؛ یعنی عصر قیام حضرت قائم(عج). و انسان در زیانکاری و خسران است؛ یعنی دشمنان ما اهلبیت در زیانند. مگر کسانی که ایمان آورند؛ یعنی آن که به آیات خدا ایمان آورند… یکدیگر را به حق سفارش کنند؛ یعنی به امامت سفارش کنند. یکدیگر را به صبر و پایداری توصیه کنند؛ یعنی در دوران غیبت امام زمان(عج)، مردم را به پایداری در اعتقادات تشویق می کنند.

ـ پیامبر اکرم(ص)
ـ رسول خدا(ص) فرمودند: بشارت می دهم شما را به مهدی. او در میان امّت من مبعوث خواهد شد و این زمانی است که مردم دچار تفرقه، تزلزل و گرفتاری شده اند. او زمین را از عدل و داد پرخواهد ساخت همان گونه که پیش از آن از ستم پر می شود. ساکنان زمین و آسمان از وجود او خشنود خواهند شد.

ـ رسول خدا(ص) در حالی که با دست مبارک خود به امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام اشاره می کردند خطاب به مردم فرمودند: «قسم به خدایی که مرا به حق به پیامبری مبعوث کرد، مهدی این امت از نسل این دو فرزند من است. وقتی دنیا دچار هرج و مرج و فتنه ها از هر طرف آشکار و راه ها ناامن شد و مردم به چپاول و غارت یکدیگر پرداختند و بزرگتر به کوچکتر رحم نکرد و در مقابل، کوچکتر هم احترام بزرگتر را نگاه نداشت، خداوند در چنین وضعی از نسل این دو (امام حسن علیه السلام و امام حسین علیه السلام ) فردی را بر می انگیزد که دژ گمراهی را فتح کرده، دل های نفوذناپذیر را تحت نفوذ خود قرار می دهد. او در آخرالزمان برای احیای شریعت قیام می کند، همان گونه که من در اول بعثت برای ترویج و تحکیم دین الهی مبعوث شدم.

2 ـ حضرت علی علیه السلام
ـ روزی علی بن ابیطالب علیه السلام در معرفی شخصیت و منزلت حضرت مهدی(عج) مطالبی بیان کردند و از جمله فرمودند:

صاحب الامر از فرزندان من است… او قلّه شرف و بزرگواری عرب و اقیانوس بی کران کرامت بشر و برگزیده تبار خویش است. اگر رگبار مرگ فرو ریزد لحظه ای هراس به دل راه نمی دهد. اگر همه پیروان مؤمنش در محاصره دشمن قرار گیرند از خود ناتوانی نشان نمی دهد. در مبارزه با شجاع ترین افراد عقب نشینی نمی کند. او سلحشورِ همیشه پیروز است… هنگام بخشش دست بخشنده پروردگار عالم است. بلندترین قله جهان در برابر عظمت او کوچک و بی ارزش به شمار می رود. کوه های بلند در برابر بزرگواری او سست است. او دژ و پناهگاه محکمی است. دانشش از همه بیشتر و لطف و مرحمتش در همه جا گسترده است. پروردگارا، بیعت او را پایان بخش اندوه ها قرار ده.

ـ مولی الموحدین علی علیه السلام قائم آل محمد(عج) را این گونه توصیف می کنند: «قائم ما اهل بیت برای افرادی که خواستار هدایتند کفایت می کند و برای آنانی که می خواهند عبرت بگیرند عبرت است و برای آن دسته ای که کبر و نخوت می ورزند عذابی جانکاه است».

3 ـ امام حسن علیه السلام
امام حسن علیه السلام در توصیف دوران حکومت حضرت مهدی(عج) می فرمایند: «در دولت مهدی(عج) زمین برکات خود را ظاهر می کند و آسمان نیز برکاتش را بر آن حضرت فرو می فرستد. تمام گنج های پنهان در دل زمین در دوران حکومت او آشکار می شود و امام عصر(عج) تمام سرزمین های بین مشرق و مغرب عالم را مالک می شود. خوشا به حال کسی که روزگار خوش و مسعود فرمانروایی او را درک کند و به رهنمودهای حیات بخش او گوش کرده، از آنها به طور کامل تبعیت کند».

4 ـ امام حسین علیه السلام
ـ امام حسین علیه السلام می فرمایند: نهمین فرزند من قائم به حق است. خداوند متعال بدو زمین مرده را زنده می کند. احکام دین خود را به دست آن حضرت آشکار خواهد ساخت و حق را پیروزی خواهد بخشید؛ هرچند مشرکان از این کار خوششان نیاید».

ـ در اشاره به دشواری های دوران غیبت امام زمان(عج)، حضرت سیدالشهدا علیه السلام می فرمایند: «برای مهدی دوره غیبتی هست که در آن زمان گروهی از دین برخواهند گشت؛ اما عده دیگر علی رغم همه سختی ها در اعتقاد خود ثابت قدم خواهند ماند. دشمنان از روی شماتت و تمسخر، به این دسته خواهند گفت: اگر راست می گویید این وعده ظهور امام که به شما داده اند کی واقع می شود؟ آگاه باشید افرادی که در چنان وضعی بردباری را پیشه خود می سازند، همانند آن دسته از مجاهدانی هستند که در رکاب پیامبر اکرم(ص) مشغول جهاد باشند».

5 ـ امام باقر علیه السلام
ـ حضرت امام باقر علیه السلام می فرمایند: او [حضرت مهدی(عج)] مولودی است که قیامش در آخرالزمان واقع خواهد شد. او مهدی آل محمد(عج) است. برای او دوره غیبتی پیش خواهد آمد که در آن زمان گروهی از مردم دچار گمراهی می شوند و گروهی نیز ثابت قدم خواهند ماند. آن گاه حضرت خطاب به راوی می فرمایند: خوشا به حال تو اگر او را دریابی و خوشا به حال هرکسی که حضور او را درک کند.

ـ وقتی که قائم قیام کند با مقاومت مردم نادان، بیش از مقاومت نادان های زمان جاهلیت در برابر رسول خدا، روبرو می شوند. حضرت در تبیین این مسئله می افزایند: رسول خدا(ص) با نادان هایی روبرو شد که سنگ یا چوب تراشیده را عبادت می کردند ولی حضرت قائم با نادان هایی روبرو می شود که قرآن را تأویل می کنند و بدان استدلال می کنند. سپس فرمود: به خدا سوگند عدل او در خانه های آنها می رود چنانکه گرما و سرما به درون خانه هاشان می رود.

6 ـ امام صادق علیه السلام
حضرت امام صادق علیه السلام می فرمایند: قائم پنجمین امام از نسل فرزندم موسی است. او فرزند بهترین بانو است. غیبتی در پیش دارد که اهل باطل در آن به تردید می افتند. بعد از آن خدا او را ظاهر می سازد و سرتاسر روی زمین به نور خدا روشن شده، احدی در برابر غیر خداوند متعال کرنش نخواهد کرد و تمام گوشه و کنار عالم محل عبادت خدا خواهد شد و تنها دین، دین توحید خواهد بود؛ هرچند که مشرکان از این کار خرسند نباشند.

7 ـ امام کاظم علیه السلام
امام کاظم علیه السلام می فرمایند: هنگامی که پنجمین فرزند وصی هفتم از دیدگان ناپدید شود، نگران دینتان باشید. مواظب باشید تا کسی نتواند شما را در دینتان دچار انحراف کند. بی تردید برای او دوره غیبتی در پیش است که در آن بسیاری از افراد از اعتقاد به آن حجت الهی برخواهند گشت. این آزمونی الهی است که خداوند بدان شما را آزمایش خواهد کرد.

8 ـ امام جواد علیه السلام
حضرت عبدالعظیم حسنی می گوید: روزی به خدمت مولایم حضرت امام جواد علیه السلام رسیدم تا درباره قائم آل محمد(عج) از ایشان سؤالاتی بپرسم؛ اما به محض آنکه به خدمت آن حضرت رسیدم بدون آنکه چیزی بپرسم فرمودند:

ای اباالقاسم، قائم ما آل محمّد، همان مهدی است که در دوران غیبتی که خواهد داشت، در انتظار او به سر بردن و در زمان ظهورش از او پیروی کردن واجب است. او سومین نفر از نسل من است. سوگند به خدایی که محمد(ص) را به پیامبری مبعوث کرد و مقام امامت را به ما اختصاص داد، اگر از دنیا فقط یک روز باقی مانده باشد، خداوند آن روز را به اندازه ای طولانی خواهد ساخت که مهدی قیام کند و زمین را بعد از آنکه از ظلم پر شده است از عدل پر سازد.

9 ـ امام هادی علیه السلام
وقتی مادر امام مهدی(عج) برای اوّلین بار به خدمت امام هادی علیه السلام رسیدند، حضرت هادی علیه السلام خطاب به ایشان فرمودند: بشارت باد تو را به فرزندی که سلطان و فرمانروای شرق و غرب عالم خواهد شد و زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد.

10 ـ امام زمان علیه السلام
حضرت مهدی(عج) خطاب به یکی از شیعیان که به خدمتشان مشرّف شده بودند این گونه خود را معرفی می کنند: من قائم آل محمد(عج) هستم که در آخرالزمان با این شمشیر قیام می کنم و اساس ظلم و تعدی را از میان برمی دارم و زمین را پس از آنکه از ستم پرشده از عدل و داد پر خواهم ساخت.

ابن اثیر
ابن اثیر، صاحب کتاب مهم النّهایة فی غریب الحدیث و متوفای سال 606، درباره مهدی قائم آل محمد(ص) می نویسد: مهدی یعنی کسی که خداوند راه حق را به او نشان داده است و همین کلمه مهدی نام آن کسی است که پیامبر اکرم(ص) مژده داده است که در آخرالزمان خواهد آمد. در حدیث آمده است که در روزگار مهدی گذشت زمان بسیار سریع به نظر خواهد رسید و یک سال همچون یک ماه به نظر خواهد آمد.

ابن کثیر دمشقی
حافظ عمادالدین ابن کثیر، عالم بزرگ اهل سنت و متوفای سال 774 ق، در کتاب نهایة البدایة فی الفتن والملاحم می نویسد: دوران مهدی روزگار فراوانی نعمت ها خواهد بود. در آن زمان میوه ها زیاد و کشتزارها پربار می شوند. ثروت و دارایی افراد فزونی می گیرد و دین استواری خود را باز می یابد و حکومت پایدار و دشمنان سرکوب و نعمت ها ماندنی می شوند.

ابن خلدون
ابن خلدون از بزرگان حکما و مورخان اهل سنت است. وی علاوه بر مقدمه معروف تاریخ، یک کتاب مهم تاریخی به نام کتاب العِبَر و دیوان المبتدا و الخبر فی ایام العرب و العجم و البربر را از خود به یادگار گذاشته است. وی درباره حضرت مهدی(عج) چنین می نویسد: در بین مسلمانان در همه عصرها مشهور این است که به یقین در آخرالزمان فردی از خاندان نبوّت ظهور می کند و دین را مدد می رساند و عدل را در سرتاسر عالم گسترش می دهد و مسلمانان از او پیروی می کنند. به کمک آنها همه کشورهای اسلامی را تحت سلطه حکومت خود در می آورد و این شخصیت بزرگ مهدی نام دارد.

ابوالحسن رازی
عالم بزرگ اهل سنت ابوالحسن رازی، از منجّمان قرن چهارم و متوفای 376 ق و صاحب کتاب های الکواکب الثابتة، مرآت الاسرار و کتاب التذکرة در توصیف حضرت مهدی(عج) می نویسد: ذکر آن آفتاب دین و دولت، آن هادی ملت و دولت، آن قائم پاک احمدی، امام بر حق ابوالقاسم م ـ ح ـ م ـ د بن الحسن المهدی(رضی الله عنه): وی امام دوازدهم از ائمه اهل بیت است. مادرش نرجس نام داشت. ولادتش در شب جمعه پانزدهم شعبان واقع شد. او در کنیت و نام با حضرت رسالت پناهی موافقت دارد و القاب شریفش مهدی و حجّت و قائم و منتظر و صاحب الزمان و خاتم اثناعشر است. صاحب الزمان در وقت وفات پدر خود امام عسکری پنج ساله بودند.

محمد سفارینی
عالم بزرگ اهل سنت، محمد سفارینی، متوفای 1188 در کتاب لوامع الانوار البهیه و سواطع الاسرار الاثریة می نویسد: سخن درباره مهدی فراوان است. برخی مهدی را کسی جز عیسی علیه السلام ندانسته اند. ولی این سخن نادرست است؛ زیرا درباره قیام مهدی روایات در حدّ متواتر معنوی است. از مجموع روایات، نسبت به ظهور مهدی علم قطعی حاصل می شود و بر این اساس ایمان و اعتقاد به ظهور مهدی از اعتقادات خدشه ناپذیر اهل سنت و جماعت به حساب می آید.

صدیق حسن قنوجی
عالم بزرگ اهل تسنن صدیق حسن قنوجی در کتاب الاذاعة لما کان و ما یکون بین یدی الساعة می نویسد: تردیدی نیست که مهدی در آخرالزمان قیام می کند؛ بی آن که ماه و سال خروج او معین باشد. مردم نسل اندر نسل بر این امر اتّفاق نظر دارند و نظر کسان اندکی که مسئله مهدی را باور ندارند، در این میان بی ارزش و اعتنا نکردنی است؛ زیرا شک در این فاطمی نسب و موعود منتظر ـ که با دلایل استوار به اثبات رسیده است ـ معنا ندارد و انکار آن با وجود نصوص فراوان و مشهور گستاخی بزرگی می نماید.

عبدالرزاق کاشانی
عبدالرزاق بن احمد کاشانی، از عرفای بنام اهل تسنن و متوفای 730 ق و صاحب آثاری چون شرح فصوص الحکم ابن عربی و تحفة الاخوان فی خصائص الفتیان ، درباره مهدی قائم آل محمد(عج) چنین می نویسد: چنان که مبدأ و مظهر آن آدم صفی اللّه است و قطب آن ابراهیم خلیل و خاتم آن محمد(ص) حبیب اللّه است، مبدا فتوّت هم ابراهیم و قطب آن امیرالمؤمنین علیه السلام علی و خاتم آن محمد مهدی(عج) می باشد که خاتم ولایت است.

قرمانی دمشقی
دمشقی در کتاب اخبار الدول و آثار الأُوَل می نویسد: دانشمندان بر این عقیده اتفاق دارند که مهدی همان قیام کننده در آخر زمان است و اخبارظهور وی را تأیید می کند. ظلمت و تاریکیِ روزگاران با ظهور او به روشنایی بدل خواهد شد و با دیدن رویش ظلمت های شب تاریک جای خود را به صبح راستین خواهد داد و پرتو عدالتش سراسر جهان را تابناک تر از ماه تمام نورافشانی خواهد نمود.

ابوالحسن السمهودی
عالم بزرگ اهل سنت، سمهودی، متوفای 911 ق می گوید: از اخبار به اثبات رسیده چنین برداشت می شود که او ـ یعنی مهدی ـ از فرزندان فاطمه است. «ابوداود» می گوید: او از فرزندان امام حسن است و راز آن این است که امام حسن به ملاحظه حال امت از جانشینی و امامت صرف نظر کرد. از این رو قائم ـ در هنگام شدت نیاز و آکندگی زمین از بیداد ـ از فرزندان او انتخاب شد و این سنت خداوند در میان بندگانش است که به آن کس که برای رضای الهی از خواسته ای صرف نظر کند یا به فرزندانش، چیزی بهتر از آنچه صرف نظر کرده ارزانی می دارد و حسن بن علی در صرف نظر کردن از خلافت اصرار ورزید و خداوند این نعمت را به او عطا فرمود.

شیخ عامر بصری
عارف معروف، شیخ عامر بصری، از بزرگان اهل تسنن، قصیده ای مشتمل بر دوازده بند درباره معارف و اسرار و حکم سروده است. در بند نهم که راجع به شناخت صاحب الزمان است چنین می گوید:

ای پیشوای هدایت، تا کی غائب خواهی بود؟ ای پدر ما، با بازگشت خود بر ما منت بگذار. ما چشم به پرچم های تو داریم که می آید و بوی مشک آن به مشام ما می وزد. جهان از این مژده غرق شادی می شود و دهان ها از مسرّت آن باز می ماند. خسته شدیم و انتظار به درازا کشید. پس ای قطب وجود، تو را به خدا سعی کن بتوانیم به لقایت نائل شویم… در آمدنت شتاب کن تا بتوانیم تو را ببینیم، که دیدن محبوب پس از غیبت لذت خاصی دارد.

سیّد احمد زینی دحلان
یکی دیگر از بزرگان اهل سنت بنام سیداحمد زینی دحلان در ردّ آن دسته از افراد که معتقد بودند مهدی عباسی همان منتظر است گفته است: آنچه از روایات و احادیث گوناگون به دست می آید و علمای زیادی نیز برآن تصریح دارند این است که مهدی منتظر تا این تاریخ (زمان حیات دحلال) ظهور نکرده است و علاماتی را برای زمان ظهور او ذکر کرده اند که بعضی از آنها گذشته و برخی دیگر هنوز تحقق پیدا نکرده است و از جمله روشن ترین علامات او این است که خداوند متعال در عرض یک شب کار او را به سامان خواهد رساند و او از اولاد فاطمه است… بدون شک روزی باید ظهور کند.

در بخشی از زیارت آل یس آمده است:

… سلام بر تو ای پرچم برافراشته و ای دانش سرشار و ای رحمت و پناه گسترده خداوندی. سلام بر تو آن گاه که بر می خیزی و آن گاه که می نشینی. سلام بر تو آن گاه که قرآن می خوانی و به تفسیر آن می پردازی. سلام بر تو آنگاه که به نماز می ایستی و قنوت می خوانی و درود بر تو آن لحظه که به رکوع و سجده می روی. سلام بر تو در آن هنگام که به ستایش خدا و استغفار می پردازی. سلام بر تو در شامگاهان و صبحگاهان… سلام بر تو ای پیشوای ایمنی بخش. سلام بر تو ای مقدم بر خلق و ای کسی که آرزوی مشتاقانی… مولای من، نگون بختا کسی که با شما به مخالفت برخیزد و زهی سعادتِ آن که به طاعت شما گردن نهد!… مولای من، تو را دوست می دارم و از دشمنانت بیزارم. حق آن است که شما بپسندید و باطل آن است که شما ناپسند می دارید. کار نیک آن است که شما به آن امر کنید و کار زشت آن است که شما از آن باز دارید…

درود بر قیام کننده به عدل
بار پروردگارا، بر محمد بن حسن، امام زمان(عج)، که حجتت در روی زمین و جانشینت در شهرها و دعوت کننده خلق به راه تو و مجری عدالت و برانگیزاننده مردم به سوی اوامر توست درود بفرست. او دوست و سرپرست مؤمنان و نابودکننده کافران و روشن کننده تاریکی ها و آشکارکننده حق است… او رهبری خیرخواه، کشتی نجات و راهنمای هدایت و نور چشم مخلوقات و شایسته ترین فرد است که ردای امامت بر تن دارد و بینا کننده نابینایان است. او همان است که زمین را از عدل و داد پر می کند؛ همان گونه که پیش از آن از ستم لبریز می شود…

طلب یاری دین و دینداران
بارالها ولی و حجتت [مهدی(عج)] را یاری کن و به کمک او دینت را نصرت بخش و دوستان و شیعیانت را به واسطه او تأیید کن و ما را نیز از جمله آنان قرار ده.

خدایا وجود آن عزیز را از شرّ هر ظالم و طغیانگر، و بلکه از همه مخلوقاتت حفظ کن و از رسیدن هر ناگواری به او جلوگیری کن و به کمک او خاندان پیامبر را محفوظ بدار و عدل و داد را به دست توانای او حاکمیت بخش. او را با قدرت و عظمتت تأیید کن و یارانش را یاری و دشمنان و روی گردانان از نصرت او را به خودشان واگذار. پروردگارا جباران و ستمگران را به دست او درهم شکن. منافقان و ملحدان را به واسطه او نابود کن و زمین را به برکت ظهورش از عدل و داد لبریز ساز. بارالها، ما را از جمله یاران و شیعیان حقیقی او قرار ده…

دعای امام رضا علیه السلام برای امام زمان(عج)
پروردگارا، همان گونه که کار پیامبران و فرستاده های گرانقدرت را به سامان آوردی، کار خلیفه و بنده ات را نیز چنان که زیبنده و شایسته است به سامان آر. او را با فرشتگانت حفظ فرما و توانایی ببخش. برای او محافظان امینی که از روبرو و پشت سر مراقب او باشند تعیین کن. نگرانی و هراس او را به امنیّت و آرامش خاطر مبدل ساز… اجازه پیکار بر ضد دشمنانت و دشمنانش را به او عنایت فرما و مرا نیز از یاران وارسته و پاک باخته او قرار ده. به راستی که تو بر انجام دادن هر کاری قادر و توانایی.

طلب آمرزش گناهان شیعیان
سید بن طاوس نقل می کند امام مهدی(عج) در دعا برای شیعیان خود می فرمایند: پروردگارا شیعیان ما را در بهشت وارد کن و از دوزخ و آتش آن دورشان ساز و ایشان را مشمول غضبی که بر دشمنانمان روا می داری قرار نده.

دعا برای حفظ دین
امام مهدی(عج) در بخشی از دعای معروف به «صلوات بر پیامبر و آل پیامبر(ص)» چنین می فرمایند: پروردگارا، بر ولیّت که زنده کننده سنت تو و برپا دارنده فرمان تو و دعوت کننده به سوی توست درود فرست؛ بر او که حجّت و خلیفه و گواه تو بر بندگان است. پروردگارا پیروزی او را استوار و عمرش را طولانی کن و با طولانی شدن عمر با برکتش زمین را زینت بخش. خداوندا، او را از شرّ حسودان و نیرنگ بازان حفظ کرده، در پناه خویش مصونش دار. آرزوهای ستمگران را از او دور ساز و از دست سرکشان و طغیانگران رهایی اش بخش… پروردگارا، با ظهور او احکام به فراموشی سپرده شده دینت را از نو زنده ساز و احکام تغییر یافته را اصلاح کن تا دین تو به واسطه او دوباره طراوت و تازگی یابد و هیچ گونه شبهه و بدعت و باطلی به آن راه پیدا نکند.

درخواست نابودی باطل
حضرت مهدی(عج) در یکی از دعاهای معروف خود می فرمایند:

… پروردگارا [به نور آخرین حجتت] هر تاریکی را روشن و با استواری و پایداری او هر بدعتی را ریشه کن فرما و با توانایی او هر گمراهی را منهدم کن و هر سرکشی را درهم شکن و با شمشیر او هر آتشی را خاموش فرما و هر ظلمی را با عدالت او هلاک گردان و حکمش را بر هر فرمانی برتری ده و هر سلطه ای را از حکومتش دور ساز… بارالها، هرکس را که با او به ستیزه برخیزد خوار کن و هرکسی را که با او به دشمنی برخیزد نابود فرما و نیرنگ هر حیله گر و نیرنگ بازی را در حق او بی اثر ساز و هرکسی که حقّ آن حضرت را انکار کند یا امور مربوط به او را سبک بشمارد یا در صدد خاموش کردن نور او باشد و تلاش کند تا نام و یاد او به فراموشی سپرده شود محو و نابود کن.

دعای دوران غیبت حضرت مهدی(عج)
حضرت مهدی(عج) در حقّ خود چنین دعا می کنند:

پروردگارا مرا از دیدگان دشمنانم پنهان ساز و بین من و دوستانم جمع کن. آنچه از احکام دین تو درگذشته به فراموشی سپرده شده است به دست من زنده ساز. ظهورم را نزدیک کن و رهایی از غیبت را بر من سهل و آسان فرما… آن گاه که اجازه ظهور به من دادی مرا با لشکریان پیدا و پنهانت یاری کن و مرا در به پاداشتن احکامت موفق بدار و بر تمام کسانی که از حد تو تجاوز می کنند پیروز ساز. حق را پیروز و باطل را نابود کن. به درستی که باطل نابودشدنی است. به یاران و شیعیانم آنچه ایشان را خوشنود می سازد و بر پشتیبانی شان می افزاید، عطا کن. به حق رحمتت، ای مهربان ترین مهربانان، آنها را در پناه خود قرار ده.

درخواست ظهور
در دعای ندبه که منصوب به امام صادق علیه السلام است آمده است:

کجاست آن بقیة الله که از عترت هدایتگر بیرون نیست؟ کجاست آن عزیزی که برای ریشه کن ساختن دنباله ستم و ستمگری آماده شده است؟ کجاست آن که انتظار می رود با ظهور و قیام خود، کژی ها را برطرف سازد؟ کجاست آن حجت الهی که برای احیای مجدد احکام واجب و مستحب ذخیره شده است؟ کجاست آن که در نابود کردن اساس ستم و تجاوز امیدها به اوست؟ کجاست آن که برای زنده کردن کتاب خدا و حدود آن در نظر گرفته شده است؟ کجاست آن زنده کننده نشانه های دین؟ کجاست درهم شکننده شوکت و عظمت تجاوزگران؟ کجاست خراب کننده بناهای شرک و نفاق؟ کجاست نابود کننده اهل فسق و گناه و کجاست ریشه کن کننده اهل عناد و گمراهی و کجاست عزت دهنده دوستان و خوار کننده دشمنان؟

دعا برای نصرت و پیروزی حقّ
امام صادق علیه السلام می فرمایند:

بارخدایا، به برکت وجود آن حضرت حق را پایدار کن و باطل را از میان بردار و دوستانت را به یاری او به دولت و سلطنت برسان و دشمنانت را به دست او خوار کن.

خداوندا، بین ما و او چنان پیوندی برقرار کن که در بهشت با پدران او هم نشین شویم… ما را یاری کن تا موفق به ادای حقوق او شویم و همواره در پیروی از او اهتمام داشته باشیم و از نافرمانی اش اجتناب کنیم… خداوند به برکت او نماز ما را قبول کن و گناهانمان را بیامرز و دعاهایمان را مستجاب و روزی مان را فراخ ساز و همّ و غمّ ما را چاره کن و حاجت هایمان را برآور. با وجه کریم خود به ما توجه کن و تقرّب ما را به آن حضرت بپذیر.

درخواست یاری برای اسلام و مؤمنان
امام زمان(عج) دعایی برای شیعیان نوشته اند و به آنها دستور داده اند که در شب های ماه رمضان آن را بخوانند در بخشی از این دعا که به دعای افتتاح معروف است چنین آمده است:

پروردگارا، بر ولی امرت درود فرست؛ بر قائمی که جهانیان در آرزوی او به سر می برند؛ بر آن عادلی که همه منتظر اویند. او را با فرشته های مقرّبت حمایت کن و با روح القدس تأیید بفرما… خداوندا، او را دعوت کننده به کتابت و قیام کننده به ترویج و تبلیغ دینت و خلیفه خود در زمین قرار ده؛ همان گونه که امامان پیش از او را خلیفه خود قرار دادی و ترس او را به امن و ایمنی بدل فرما.

بارالها او را عزّت بخش و به واسطه او مؤمنان را عزیز کن او را یاری فرما و با او مؤمنان را یاری کن و به او نصرت کامل و عزت عطا فرما.

با دست توانای او دین اسلام و سنت پیامبر اکرم(ص) را به گونه ای آشکار ساز که از ترس کسی، چیزی از حق و حقیقت مخفی نماند.

آرزوی تحقق دولت موعود جهانی
حضرت مهدی(عج) در دعایی می فرمایند: بارالها، ما از تو امید تحقق دولت کریمه ای را داریم که در سایه آن اسلام و مردم مسلمان به عزّت و عظمت دست یابند و نفاق و اهل نفاق در آن دولت خوار و ذلیل شوند. خداوندا، ما را در آن دولت از دعوت کنندگان به سوی تو و پیشوایان راه هدایت قرار بده. به یاری امام زمان(عج) کرامت دنیا و آخرت را نصیب ما فرما. توفیق عمل به آنچه از حقّ که به ما شناساندی به ما عطا کن… پروردگارا، به برکت وجود آن امام همام پریشانی های ما را برطرف کن و پراکندگی امورمان را به اصلاح و تفرقه و گسیختگی ما را به وحدت و یکدلی تبدیل فرما. کمیِ ما را را به بیشی و خواری مان را به عزّت تبدیل کن و کمبودهایمان را برطرف ساز.

در بخشی از دعای روز عید فطر
ابوحمزه ثمالی از امام باقر علیه السلام نقل کرده که فرمودند: در روز جمعه و عید فطر و قربان، در موقع رفتن برای نماز این دعا را بخوانید: خداوندا، رو به سوی تو کردم… بر آن ولیّت که در انتظار امر ظهور تو به سر می برد و مورد انتظار دوستانت می باشد. درود فرست. خداوندا پراکندگی و نابسامانی های ما را به یاری ولی خود به انسجام و یکدستی تبدیل کن و ستم را به دست توانای او ریشه کن ساخته، عدالت را حاکمیت بخش. زمین را با عمر طولانی و بابرکت او زینت بخش و با یاری ات او را تأیید بفرما. همه کسانی را که یاری کننده این خاندانند نصرت عطا کن و کسی که خواری و شکست این خاندان را بخواهد خوار فرما و مخالفان و خیانت کنندگان به این خاندان را نابود کن…

دعا برای حفظ ایمان و عقاید
از جمله دعاهایی که از قول امام زمان(عج) و از طریق عثمان بن سعید عمری نقل شده، دعای خاص دوره غیبت است. در قسمتی از آن دعا آمده است: پروردگارا، دیدار ولی خودت را آشکار کن… و ما را از جمله کسانی قرار ده که چشم های آنها به دیدار حضرتش روشن می شود. ما را به خدمت موفق ساز و در حال پایبندی به ولایت و اهداف او بمیران و در خدمت او محشورمان کن. خداوندا، او را از شرّ هرآنچه آفریده ای در پناه خود حفظ کن. بارالها، عمر او را طولانی فرما… خداوندا با طولانی شدن دوره غیبتش یقینمان را زایل مکن و یادش را از ذهنمان خارج مساز و انتظار و ایمان به او و یقین داشتن به ظهورش و دعا برای حضرتش را از ما مگیر. باورمان را در مورد آن حضرت همانند باورمان به وحی و آنچه بر پیامبرت نازل فرموده ای استوار ساز.